Cầu trên sông Hương

Tạp chí Sông Hương đã có nhiều lần đề cập đến vấn đề sông Hương và cầu Trường Tiền, nhất là về năm xây cầu: Phan Thuận An, Phụ trương đặc biệt số 2; Quách Tấn, số 23; Hồ Tấn Phan, Nguyễn Thị Như Trang, số 29.

Nhân đi kiếm tài liệu cũ về Huế, tình cờ tôi tìm ra được bốn bức hình khắc gỗ sau đây:

– Bức thứ nhất do ông Th.Weber vẽ theo một bức họa của ông Brossard de Corbigny, đăng trong báo Le Tour du Monde số 35 (1878) – bài viết năm 1875.

– Bức thứ nhì không có ký tên, vẽ lại theo bức họa của ông de Champeaux.

– Bức thứ ba do ông P.Meaulle vẽ lại theo bức họa của ông de Champeaux. Cả hai bức này đều được đăng trong báo L’Illustration số 2115 (1883).

– Bức thứ tư do ông Taylor vẽ lại theo bức họa của ông Gaston Roullet, đăng trong báo Le Tour du Monde số 55 (1888) – bài viết năm 1884.

Bốn bức này đều trình bày sông Hương với kinh thành Huế và cột cờ. Không có một cái cầu nào trong bốn bức hình ấy. Như vậy nghĩa là sông Hương không có cầu những năm 1878, 1883, 1888 (hay vài năm trước vì những bức họa không biết được thực hiện năm nào, đằng khác bài báo cũng được viết ba, bốn năm trước khi in). Nếu có cầu gỗ thì phải có lâu lắm trước 1878, vì năm ấy chẳng còn dấu tích gì hết, hoặc được xây dựng giữa 1888 và 1897 vì “năm Thành Thái thứ 9 (1897) cải tạo cầu sắt”.

Tôi gởi bốn bức hình này về Tạp chí Sông Hương không ngoài mục đích đem lại vài dẫn chứng cụ thể về cái cầu Trường Tiền.