Văn hóa Huế

Không còn sen nở hồng ở hồ chùa, thế là vào dịp lễ Phật đản, Khuôn hội cũng nhờ những người quê đang sinh sống ở Huế mua sen về cúng Phật. Những bó hoa sen theo chuyến đò chiều từ Huế về chùa làng kịp tỏa hương trước tượng đài Phật đản sanh quyện cùng mùi rơm thơm đồng nội và lời kinh từ tâm của dân làng là ký ức của tôi về những mùa Phật đản an lành nơi làng cũ, Làng tôi mùa này sen đã nở hồng…

2. Một người bạn sinh ra và và lớn lên ở khu phố cổ Gia Hội- Huế kể: Nhớ hồi xưa khi người ta chưa máy móc công nghệ như chừ, thì cái nghề làm hột sen khô cũng nuôi sống không biết bao nhiêu hộ gia đình.Nhà tui ở xóm Gia Hội, dòng họ nhà tui làm hột sen khô đã 3 đời, nên tới đời tui, cố nhiên cũng phải tham gia làm kinh tế dù lúc đó mới có mấy tuổi.

Học hết lớp 2, cũng là lúc mạ thôi không bán nước cam bên chợ An Cựu nữa, tui hết đi phụ bán nước thì về nhà cũng theo chân mạ làm sen với mệ nội. Sau đó nguồn sen của mệ không nhiều lại qua làm với mệ Vinh bên Đập Đá. Làm sen khô rất nhiều công đoạn. Mà nhà tui thì làm sen mấy đời, vì thầu hết nên công đoạn mô cũng biết. Chỉ mạn phép kể ra đây 2 công đoạn đầu tiên của việc làm sen khô.

Đầu tiên là phải sấy sen cho khén bằng cách quây cái bồ cót lại, bỏ trong nớ trét than (có thể sử dụng vỏ đen của sen để làm than sấy), bên trên là cái trẹt sen giàn đều, thỉnh thoảng phải đảo sen bằng cách bưng nguyên cái trẹt xóc lên, sấy cho tới khi khô giòn, không được để sen cháy rồi đem ra chặt từng hột trên cục gỗ to gọi là cục kê. Sau khi chặt vỏ đen ra thì sen có lớp vỏ màu nâu, tiếp tục đi sấy tiếp (lần ni sấy nhanh hơn, phải cẩn thận hơn kẻo sen cháy đen không sâu thành chuỗi đem bán được), rồi đem ra nhúng qua với nước để chừng từ 1- 3 phút tùy độ khén của sen, gọt bỏ lớp vỏ nâu đi. Dao dùng để gọt sen thường là dao bài loại nhỏ, hay dao díp mấy mệ gọt cau, đem mài thật bén. Từng nhát dao khứa trên hột sen, để lại những dấu ấn như những cánh hoa sen…

Bạn kể: Tui thuộc loại gọt sen nhanh, đều, đẹp, ít hao cơm sen. Sen nhà tui giao, mệ Vinh rất thích vì sạch, đẹp, mà nặng cân.

Khi mô gọt sen xong, mạ sai đem sen đi trả, rứa là từ cầu Gia Hội xuống tới bến đò Đập Đá chợ Đông Ba, xuất hiện một con nhỏ chừng 9- 10 tuổi, nách một bao hạt sen 5-7kg như người ta nách thau bánh lọc, bước đi cho nhanh vì mỏi hông và nặng nề. Qua mà kịp đò thì khỏe, chơ lỡ đò chống sào ra bến rồi là ngồi chờ dài cổ.

Hồi nớ xưa quá rồi, không nhớ đi đò hết mấy đồng nữa, chỉ nhớ là nhiều khi mấy chú mấy o quen mặt, chộ con nít nhỏ nữa nên có khi cho đi đò mà không lấy tiền. Bây chừ cũng vừa độ Huế vô mùa sen, tui lấy chồng, nhà ở đường Phượng Bay trước mấy cái hồ Đại Nội, vác mặt ra là chộ sen đang bung nở, nhớ tuổi thơ chi lạ luôn trời nả…

Còn tôi, khi lên Huế học đã lặng đi khi đi ngang qua hồ Tịnh Tâm mùa sen nở. Nhớ những lần mấy đứa sinh viên cùng phòng rủ  rủ nhau tới hồ Tịnh Tâm để cùng nhau ngắm sen. Huế xuân có mai; hạ có sen. Những hồ sen trắng, sen hồng trong Thành Nội đang bừng nở đúng vào tháng Tư âm lịch, khi mùa Phật Đản đang về với Huế .Để có những ngày tâm không yên thì đi ngắm sen mà tịnh tâm…

Thanh An
(Theo TRT)